Kategori: Makaleler

Sebil Suyu Arıtır Mı? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Değerlendirme Sebil suyu, Türkiye’deki geleneksel içecek kültürünün en önemli öğelerinden biridir. Sokaklarda, mahallelerde, cami önlerinde sıklıkla karşımıza çıkar. Bir yanda bu suyun ruhani anlamı ve toplumsal değerleri varken, diğer yanda sağlıkla ilgili sorular gündeme gelir. Sebil suyu gerçekten arıtır mı? Hem fiziksel sağlık açısından hem de toplumsal bir anlam taşıyan bu soru, aslında derin sosyal dinamiklerle de bağlantılıdır. Bu yazıda, sebil suyu meselesini sadece bir içecek olarak değil, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet ışığında da değerlendireceğiz. Sadece “sebildeki suyun sağlığa faydaları nelerdir?” diye düşünmektense, aynı zamanda bu…

Fitre ve Fıtır Sadakası Aynı Mı? Bir Paradoksun Peşinde Fitre ve fıtır sadakası… Bu iki kavram, her Ramazan geldiğinde herkesin dilinde. İslam dünyasında bu terimler, zekatın bir uzantısı olarak fakirleri gözetmek ve dini yükümlülükleri yerine getirmek adına verilir. Ancak gelin görün ki, ne zaman bu konuda derinlemesine düşünsem, kafamda bir dizi soru beliriyor. Ve sormak gerekiyor: Gerçekten fitre ve fıtır sadakası aynı şey mi? İkisi arasındaki farkı anlamadan verilen sadakalar, gerçekten amacına hizmet ediyor mu? Yoksa bu, dini bir yükümlülüğü yerine getirmenin ötesinde, sadece bir formaliteye mi dönüşüyor? Sizinle cesurca bu soruyu paylaşmak istiyorum, çünkü burada sadece dini bir konu…

Caner Kız İsmi Mi? Ekonomik Bir Perspektiften Analiz Kaynakların sınırlılığı ve seçimlerin sonuçları, ekonominin temel taşlarını oluşturur. Ekonomistler, kaynakların kıt olduğunu ve her seçimde bir fırsat maliyetinin bulunduğunu vurgularlar. Ancak, bu kavramları yalnızca finansal kararlarla sınırlamak yanıltıcı olabilir. Çünkü bireylerin seçimleri, yalnızca maddi fayda sağlamakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal ve kültürel anlamlar da taşır. Bugün ele alacağımız konu da bir isim üzerine kurulu: “Caner, kız ismi mi?” Bu basit gibi görünen soru, aslında toplumsal, kültürel ve ekonomik dinamiklerin bir yansımasıdır. İsimler, yalnızca bireyleri tanımlamakla kalmaz; aynı zamanda bir toplumun değerlerini, normlarını ve gelecekteki ekonomik senaryolarını etkileyen önemli bir faktördür. Piyasa…

Litosferin Kalınlığı Neye Göre Değişir? Yerin Altındaki Gizemli Dünyaya Yolculuk Herkesin severek okuduğu o klasik cümleyle başlayalım: “Dışarıda bir şey var, ama biz henüz tam olarak bilmiyoruz!” Ama bu sefer söz konusu olan şey bir gezegenin en derin, en gizemli katmanlarından biri: Litosfer! Yani, Dünya’nın dış kabuğu, kayaçları ve – tabii ki – orada olup biten her şey. Şimdi, “Litosferin kalınlığı neye göre değişir?” diye soruyorsanız, doğru yerdesiniz. Bu soruyu hem erkeklerin çözüm odaklı, stratejik yaklaşımıyla hem de kadınların empatik ve ilişki odaklı bakış açısıyla keşfedeceğiz! Hazırsanız, başlayalım! — Litosfer Nedir? Kısaca Hatırlayalım Evet, litosfer çok özel bir katman. Dünya’nın…

Ekonomistlerden Başlayan Giriş: Kıt Kaynaklar, Seçimler ve Bir Hayvanın Ağırlığı Bir ekonomist olarak bakarsak, kaynakların kıtlığı ve bireysel ile toplumsal düzeyde yapılan seçimlerin sonuçları her alanda kendini gösterir. Şu soruyu düşünelim: Alaska geyiği ya da teknik adıyla Caribou kaç kilo gelir? Bu, sadece bir biyolojik veri gibi gözükebilir ama ekonomik bir perspektifle bakıldığında — örneğin doğal kaynakların kullanımı, av‑ekonomi, ekosistem hizmetleri ve toplumsal refah bağlamında — dikkat edilmesi gereken bir simgedir. Kaynakların sınırlılığı (örneğin habitat, besin, av baskısı) ve bu kaynaklar üzerinde yapılan bireysel (avcı, yöneten) ve kurumsal (devlet, yerel yönetim) seçimler, hem türün kilosunu etkiler hem de bunun üzerinden ekonomik sonuçlar…

Hadi biraz cesur olalım ve “Leyli okumak” kavramını derinlemesine tartışalım. Bu terim birçoğumuzun bildiği, bir kısmımızın ise belki de çok fazla anlam yüklemeden kullandığı bir ifadeye dönüşmüş durumda. Ama gerçek şu ki, “Leyli okumak” ne demek? Neden bu kavram hala var? Ne işe yarıyor, ya da neye hizmet ediyor? Bugün, bu kelimenin ardındaki zayıf noktaları açığa çıkarmaya ve gerçekten ne ifade ettiğini sorgulamaya niyetliyim. — Leyli Okumak: Gerçekten Neyi Okuyoruz? “Leyli okumak” deyimi, tarihsel olarak belirli bir yaşantıya sahip, genç yaşta kadınlar için bir tür eğitimi ya da kültürel faaliyet anlamına gelmiş olabilir. Ancak bugün bu kavramın ne kadar geçerliliği…

Bilimsel merakla sizi selamlıyorum: Bugün iki ülkenin para birimlerini karşılaştırmak üzere ilginç bir soruyu ele alacağız — Güney Kore Wonu (KRW) ile Türk Lirası (TRY) arasında “KRW TL karşısında değerli mi?” sorusu. Özetle söylemek gerekirse: evet/hayır demek kolay değil — çünkü “değerli” kavramı yalnızca kur rakamlarına bakmakla anlaşılmıyor; arkasında ekonomik göstergeler, enflasyon, faiz oranları, dış ticaret ve yatırımcı algısı gibi bir dizi bilimsel parametre yatıyor. Gelin birlikte daha derinlemesine bakıp, veriler eşliğinde anlamaya çalışalım. KRW ile TRY – Kur Gerçekleri ve Bilimsel Yaklaşım Son veriler gösteriyor ki 1 KRW yaklaşık olarak 0,0288 TRY civarında işlem görüyor. ([OneMoneyWay][1]) Başka bir ifade ile, 1 Kore wonu Türk…

Jiletle Alınan Yere Ne Sürülür? Kültürlerarası Bir Antropolojik Perspektif Bir antropolog olarak, kültürlerin çeşitliliğini merak etmek ve farklı toplulukların yaşam biçimlerine dair daha derin bir anlayış geliştirmek her zaman büyüleyici olmuştur. Kültür, toplulukların kolektif hafızasında birikmiş değerlerin, ritüellerin, sembollerin ve pratiklerin bir toplamıdır. Bu değerlerin en küçük ayrıntılarında bile, bir toplumun kimliğini ve toplumsal yapısını yansıtan çok sayıda ipucu bulunmaktadır. Günlük yaşantımızdaki sıradan bir eylem, örneğin jiletle kıl almak, aslında hangi kültürel anlamları barındırabilir? Jiletle alınan yere ne sürülür? Bu basit ama derin anlamlar taşıyan soruyu, antropolojik bir bakış açısıyla ele alalım. Bakım Ritüelleri ve Kültürel Pratikler Birçok kültürde kişisel…

Merhaba  – Meraklı bir zihinle başladığım bu yazıda, seninle birlikte iki önemli kavrama eğileceğiz: Sosyalizm ve Komünizm. Bilimsel bir merakla ama herkesin anlayabileceği bir dille… Açalım mı? — Sosyalizm ve Komünizm: Kavramların Bilimsel Anlamı Sosyalizm Nedir? Sosyalizm; üretim araçlarının kamu ya da toplum tarafından ortaklaşa sahiplenilmesini, ekonomik eşitsizliklerin azaltılmasını, ve piyasa güçlerinin tamamen serbest bırakılmadığı bir ekonomik sistemi ifade eder. ([Vikipedi][1]) Tarihsel olarak, sanayi devrimiyle ortaya çıkan büyük eşitsizliklere bir yanıt olarak ortaya çıkmıştır. ([7esl.com][2]) Bilimsel araştırmalar da göstermiştir ki, sosyalist unsurları güçlü olan ekonomik sistemlerde yoksulluk ve gelir eşitsizliği daha düşük olabilir. Örneğin “The growth consequences of socialism” isimli çalışma, sosyalist eğilimli ekonomilerin…

Bir sabah, güne başlamak üzere yataktan kalkarken gözüm, çarşafın kenarlarından birinin kaymış olduğunu fark etti. İçimden “Yine mi?” dedim. Bir an için evdeki diğer şeylerle ilgili düşünüp daha fazla uğraşmak istemedim ama o kaymış çarşafın varlığı, bir an için içimde uyanan huzursuzluğu bastırmamı engelledi. Çarşafın kenarları, yatağımda ne kadar bir düzen olduğunu her seferinde sorgulamama neden oluyordu. O sabah, eşimle oturup bu mesele üzerine konuşmaya karar verdim. Fitted çarşaflar gerçekten lastikli mi? Bu düşünce, bir sabah sohbetine dönüşen sıradan bir meseleydi. Ancak aslında hepimiz, minik ama sinir bozucu detayların yaşantımıza nasıl yansıdığını fark ettikçe, çözüm arayışına girmeye başlıyoruz. İşte size…